Het eerste nummer van de nieuwe jaargang Driegonaal is verschenen.
Vanaf deze jaargang verschijnt Driegonaal vaker: zes keer per jaar. We worden daartoe aangemoedigd door een groei van het aantal lezers én door de bezinning op de samenleving waartoe de coronacrisis ons oproept.

Driegonaal staat in het teken van de sociale driegeleding: de sociale ordening die zich baseert op de individuele mens als wezen op weg naar vrijheid – zoekend naar een vruchtbare verbinding tussen individu en gemeenschap. Rudolf Steiner noemde de driegeleding ‘de praktische uitwerking van de antroposofie’.

In Driegonaal gaat het over het toepassen van de sociale inzichten van de antroposofie in de samenleving: in politiek, geestesleven en economie. Vraagstukken als wat is geld; arbeid en inkomen; de rol van technologie; de functie van de banken of de taken van de overheid komen aan de hand van actuele ontwikkelingen aan bod – zoals ook aandacht voor mensen en initiatieven die zich inzetten voor een betere wereld.

In dit nummer onder meer:
– ‘Een briefkaart van Rudolf Steiner’
– Adopteer een Kamerlid (John Hogervorst)
– De Grote Reset (Harrie Salman)
– Vincent van Vliet over de aantasting van ons oordeelsvermogen
– Een interview met Hendrik Brandsma, oprichter van de staatsvrije Vrije School Anfortas

“Kijkt u eens onbevangen naar de verschrikkelijke gedachteloosheid, de grenzeloze oppervlakkigheid waaruit zich de treurige verhoudingen hebben ontwikkeld zoals die nu heersen.
(…) Aan de ene kant wordt het aantal mensen die in de oppervlakkige verwarring geen idee meer hebben waarover zij praten steeds talrijker.
(…) Aan de andere kant zijn er steeds meer mensen die in troebel water willen vissen, die de verwarring aangrijpen om alles wat zij willen in te fluisteren, want bij mensen in verwarring kan men alle mogelijke impulsen inplanten. Onder degenen die in verbinding staan met de aardse verwarring, bevinden zich ook de geesten van het bedrog, de ahrimanische geesten. Het is mogelijk het tegendeel van wat verstandig is, het tegendeel van het gezonde bij de mensen in te fluisteren, wanneer men op hun verwarring inspeelt.”
(Rudolf Steiner, vrdr 5 april 1919, GA 190 – vertaling jh)

Twee kleine berichtjes:

Heuglijk, maar toch ook een beetje jammer omdat we verschillende mensen hebben moeten teleurstellen:
het decembernummer van Driegonaal is helemaal op! En niet om gemeen te doen… maar als u geen nummer wilt missen zit er maar één ding op: wordt abonnee!

En: donderdagavond 21 januari is er een ‘zoom-bijeenkomst’ waarin we met lezers spreken over alles dat hen aan Driegonaal interesseert; over wat ze in Driegonaal missen; over hun ideeën en tips. U bent uitgenodigd mee te ‘zoomen’. Wanneer u mailt naar info@driegonaal.nl ontvangt u donderdagmiddag een link om de bijeenkomst bij te kunnen wonen.

“De Staat, dat ben ik” schijnt Louis XIV, De Zonnekoning, ooit uitgeroepen te hebben. En in zekere zin sprak hij de waarheid. Het Franse staatsapparaat, zoals dat zich onder zijn bewind vormde, draaide om één centraal punt: Louis XIV en hij was het ook die het in beweging bracht en hield. Dat apparaat ging echter een eigen leven leidde en toen zijn opvolger Louis XV na de Franse Revolutie in het schavot belandde en uiteindelijk zijn hoofd onder de guillotine verloor… draaide het staatsapparaat gewoon door. Het almachtige middelpunt was eruit verdwenen, het apparaat hield zichzelf in beweging.

We kunnen het als een beeld opvatten: sindsdien zijn (veel) staten ‘apparaten’ geworden die zich mechanisch voortbewegen zonder geleid of bestuurd te worden door menselijke impulsen. Procedures, formaliteiten, protocollen persen de menselijkheid uit het systeem; bureaucratie en moderne technologie doen daar nog een schepje bovenop. De meeste ambtenaren zijn beleefd, vriendelijk en van goede wil – maar kunnen als het erop aankomt niet afwijken van wat voorgeschreven is.

De ‘kinderopvangtoeslagen-affaire’, net zo goed als de zich eindeloos voortslepende ‘afhandeling’ van de gevolgen van de gaswinning in Groningen illustreren wat ik bedoel. Jarenlang stapelen de problemen zich op, liggen voor iedereen zichtbaar ‘op straat’ maar de overheid, gevangen in onmacht en onwil, produceert eindeloze rapporten, geen oplossingen.
Hoe de stand nu is is weet ik niet, maar in de eerste zes maanden van 2020 werden er in de provincie Groningen een twintigtal huizen met aardbevingsschade opgeknapt – er zijn er nog duizenden te gaan, dus dat gaat nog even duren zo.

Voor beide affaires geldt: duizenden mensen zijn lange tijd door handelen en/of door nalatigheid van de overheid in de grootst mogelijke problemen gebracht; die problemen zijn al jarenlang zichtbaar en bekend; maar een oplossing voor die problemen gaat nog jaren duren.

Hoe naïef het ook moge klinken: ‘de overheid is er om haar burgers te dienen’. Het is helaas niet het geval, maar we zouden moeten proberen het waar te maken. In ’s lands bestuur en in het politiek systeem wemelt het echter van lieden die zich het recht ontnomen hebben deze woorden te spreken. (jh)

Verschenen: het laatste nummer van de lopende jaargang. Het ziet er niet alleen (weer) erg mooi uit, het bevat ook een aantal interessante artikelen met een mooie variatie aan onderwerpen.
Zoals:
– een gesprek met Reinoud van Bemmelen (oprichter van de Beeldhouwwinkel) over sociale driegeleding en associatieve economie in de praktijk
– Gary Lamb over sociale en antisociale impulsen
– John Hogervorst: individuele vrijheid en sociale toekomst
– een inspirerende oproep van Reinout Wijbenga: Corona als kans voor vernieuwing
– Harrie Salman over sociale driegeleding in organisaties
– en in de verzamelrubriek De Caleidoscoop korte artikelen over: censuur in Nederland (anno nu); weg met de meningen, leve het oordeel; vaccinatiebeleid…

“Men wil maar niet aannemen dat het nodig is in het groot te denken en niet in het klein, dat het nodig is grote, brede gezichtspunten te hebben. Tegenwoordig kun je steeds weer beleven dat de mensen zich eraan gewend hebben om te zeggen: ja, er moet een revolutie komen! Zelfs vele brave burgers geloven nu in de revolu­tie. (…) Maar wanneer je dan bij ze aankomt met wat bijvoorbeeld in De kernpun­ten van het sociale vraagstuk over de driegele­ding staat, dan zeggen ze: dat begrijpen wij niet, dat is te ingewikkeld. – Lichtenberg heeft weliswaar al gezegd: wanneer een hoofd en een boek tegen elkaar stoten en het klinkt hol, hoeft dat niet altijd aan het boek te liggen. Maar, nietwaar, niet iedereen gelooft dat, omdat het niet altijd zelfkennis is die innerlijk het sterkst ontwikkeld wordt. Toch kun je beleven dat er overal brave burgers zijn die in de revolutie geloven. Maar dan zeggen ze: nou ja, met zulke grote zaken, zulke grote gedachten kan ik me niet inlaten, vertel ons eerst maar hoe het schoenmaken gesocialiseerd moet worden, hoe de apotheken gesocialiseerd moeten worden, hoe dit of dat gesocialiseerd moet worden; je moet me eerst vertellen hoe ik in de revolutionaire staat mijn kruiderijen zal kunnen blijven verkopen.

Zo merk je dan geleidelijk wat de mensen eigenlijk met zulke uitspra­ken bedoelen. Ze bedoelen dat alles revolutionair veranderen moet – daar zijn ze het wel mee eens – maar dan zo dat alles bij het oude blijft, zodat er uitein­delijk niets verandert.”

Rudolf Steiner, vrdr 10 augustus 1919, uit: Opvoeden en onderwijzen als sociale opgave (Nearchus, 2001)

En hier is ons nieuwe nummer!
In dit nummer een uitvoerig artikel van Arjen Nijeboer waarin het gesprek over het basisinkomen naar een andere laag wordt getild. Met een, zowel begripsmatig als in sociaal opzicht, constructievere invulling van de term ‘basisinkomen’, en in verbinding met wat Rudolf Steiner bedoelde met de term ‘grondrente’ schetst Arjen een zinnig sociaal perspectief: iedere burger heeft recht op een deel van deze ‘grondrente’ (en dat zou men ‘basisinkomen’ kunnen noemen) – dat te besteden is als ‘schenkgeld’, dat wil zeggen: dat bestemd is voor onderwijs, zorg, kunst, cultuur, wetenschap enzovoort. Dat leidt niet alleen tot een verlevendiging van het geestesleven maar ook tot een rechtvaardiger verdeling van welvaart.
Verder in dit nummer:
– Gary Lamb over sociale en antisociale krachten in de mens
– een gesprek met Mia Stockman en Luuk Humblet over hun winkel De Blauwe Bloem, proeftuin voor een eerlijke economie.