Zeist, zaterdag 25 maart
Harrie Salman: de spirituele bijdrage van Midden en Oost Europa (in de machtsstrijd tussen Rusland en de VS)
(voordracht, gevolgd door gesprek)
Verschillende volkeren kunnen vanuit hun historische ontwikkeling hun bijdragen leveren aan de ontwikkeling van de cultuur. In veel gevallen misbruiken belangengroepen deze bijdragen en buigen ze in hun voordeel om, zodat volkeren tegen elkaar worden opgezet in plaats van dat zij gaan samenwerken om de belangen van de mensheid te dienen. In de 20e eeuw is dit op grote schaal gebeurd door de elites van de Angelsaksische landen. Oorlogen tussen Europese landen zijn door hen georganiseerd, en daarnaast hebben zij op wereldschaal hun economische imperia gevestigd.

In dit grote speelveld tussen Amerika en Azië hadden de Midden-Europese volkeren een tussenpositie kunnen innemen om een derde weg met eigen sociale en spirituele inspiraties te openen. Daarmee zouden ook globaal de tegenstellingen tussen Oost, West en Zuid kunnen worden overbrugd, in een spirituele cultuur en rechtvaardige samenlevingen. In de Midden-Europese cultuur leefde een sterke drang de krachten van het vrije Ik tot ontwikkeling te brengen, waarmee de tegenstelling tussen het extreme individualisme van het Westen dat alleen op de materiele wereld is gericht, en het anti-individuele collectivisme van het Oosten kan worden overwonnen. In Midden-Europa zijn in de Sociale Driegeleding impulsen verschenen waarmee een samenleving kan worden opgebouwd waarin het vrije Ik een rechtvaardige samenleving kan inrichten, waarin het egoïsme wordt begrensd en het collectivisme wordt opengebroken.

We leven in een tijd waarin de spirituele en sociale bijdrage van Midden-Europa op alle mogelijk manieren wordt verhinderd. We zien nu in alle openbaarheid de opkomst van een technocratisch totalitarisme met een door de financiële elites gecontroleerde wereldregering, die ook de rijkdommen van Rusland in haar greep wil krijgen. De geest van Midden-Europa moet nu op wereldniveau weer tot leven worden gebracht. Wat we daarvoor kunnen doen is de vraag waarover deze voordracht het gesprek wil openen.

Opgave: is wenselijk en kan bij Els van Dongen: fiederels@ziggo.nl
Locatie: Rafaëlkerk, van Tetslaan 4, Zeist
Datum en tijd: 25 maart, 13.00 – 17.00 uur
Entree:  15,- Gelieve contant en gepast meenemen.
Organisatie: Kerngroep Sociale Driegeleding: Els van Dongen, Feiko van der Veen, Henk Hupkes, Coen Graaf

Zutphen, 1 april
Symposium: Onderwijs voor de toekomst!  – De vrijheid van de leerkracht als noodzaak

Wij denken dat ‘leerkracht’ een van de mooiste beroepen van de wereld is. Tegelijkertijd zijn ziekteverzuim en uitgebrande collega’s aan de orde van de dag. Onderwijs dat toekomstgericht en -bestendig is vraagt om een andere aanpak. Want dat afwezige of overspannen leerkrachten onwenselijk zijn voor de leerlingen is onbetwist. Hoe kunnen we dus het onderwijs zo vormgeven zodat het voor leerkrachten – en daarmee ook voor kinderen – gezondmakend is? Dit vraagt om onderzoek.
Wat is waarachtig onderwijs?
Wat geeft kracht om jouw eigen koers te varen?
Welke voeding heb jij nodig om vitaal les te kunnen geven?
Vanuit de vraag wat er allemaal in jou naar boven zou kunnen komen wanneer er niemand ‘boven’ jou staat, volgt alweer de volgende: Kan een zelfsturend college tot minder werkdruk en meer werkplezier leiden?
Bij Auryn hebben we hier veel ideeën over en hopen je enthousiast te kunnen maken. In dit licht hebben we een programma voor deze dag samengesteld – alles in het teken van inspiratie voor jou, voor je leerlingen en voor de toekomst!
Met bijdragen van: Philip Bakker, John Hogervorst, Jacques Meulman en Adam Rickets
Organisatie: Vrije Leerkrachten College Auryn
Zie: www.vc-auryn.nl

4 en 18 maart (in De Zonneboom, Leiden)
Economie anders!
twee workshops met John Hogervorst

De economie zoals we die kennen kraakt in al haar voegen.
Enerzijds kunnen we in de economie waarnemen hoe productieprocessen verbazingwekkend efficiënt zijn ingericht; hoe doordacht goederenstromen op elkaar aansluiten en hoe de (westerse) consument uit een enorme verscheidenheid aan producten kiezen kan.
Anderzijds zien we hoe dat alles gepaard gaat met onderbetaling of uitbuiting van mensen die in de economie werkzaam zijn; met een absurd groeiende rijkdom van een kleine groep mensen; met de aantasting van de aarde en met manipulatie van de consument.
Om erger te voorkomen moeten we de economie op een andere basis plaatsen.

In twee bijeenkomsten gaan we ontdekken dat de economie werkelijk veranderen kan en ontwikkelen we een beeld van die andere, ‘gezonde’ economie.
Daarbij behandelen we verschillende thema’s, zoals:
– de betekenis van arbeid, voor de werkende mens en voor de economie
– hoe zorgen we ervoor dat we voor alles wat we consumeren ‘de juiste prijs’ betalen?
– wat kunnen we doen om het najagen van eigenbelang in de economie te voorkomen?
– welke ervaringen zijn er opgedaan met ‘een andere economie’?
– wat is de rol en de betekenis van ‘geld’ en hoe komen we tot een gezonde geldkringloop?
– wat is de betekenis van de economie binnen het geheel van de samenleving?

Data:  zaterdag 4 en 18 maart
Tijd:  11.00 tot 14.15 uur
Kosten:  € 60,00 (inclusief BTW)
www.zonneboom.nl

20-22 januari, Emmen
Het geld en de geldorde
Seminar met Heidjer Reetz uit Hamburg
Het seminar bestaat uit vier delen:
I. Wat is geld? In het eerste deel gaat het om elementaire vragen. Die zullen we behandelen op basis van de geschiedenis van het geld.
II. Het geldprobleem van de huidige tijd en het ontstaan daarvan
III. De functies van geld die voortvloeien uit de arbeidsdeling
IV. Het mysterie van het geld

Van vrijdagavond 19.30 tot ca zondagmiddag 16.00uur
Locatie: BD boerderij ’t Leeuweriksveld nabij Emmen
Het seminar is in het Duits, indien nodig wordt er vertaald.
Een uitgebreider programma is beschikbaar.
Nadere info + aanmelden: wenkkamphuis@gmail.com

29 januari, Zeist
Economische associaties –
inleiding en workshop door Luuk Humblet
Economische associaties zoals door Rudolf Steiner bedoeld in zijn cursus ‘Economie’ uit 1922, zijn na honderd jaar nog nergens op enige schaal van betekenis gerealiseerd. We bevinden ons dus op grotendeels onontgonnen terrein.
Luuk heeft, samen met zijn vrouw Mia, hier zijn levenswerk van gemaakt.  De natuurvoedingswinkel De Blauwe Bloem, opgericht in 1976 was vanaf 1987 tot 2020 een levendige oefentuin voor associatieve economie. Samen met hun klanten en enkele leveranciers zochten ze naar het vormgeven van het associatieve samenwerken in de praktijk.
Luuk zal, naast het delen uit deze rijke bron van praktijkervaringen, ook theoretisch dieper ingaan op het thema van ‘economische associaties’.

De middag is voor iedereen toegankelijk, dus mocht je nog andere geïnteresseerden kennen, dan zijn zij van harte welkom. De organisatie is in handen van de Kerngroep voor sociale driegeleding.
Opgave: is wenselijk en kan bij Els van Dongen: fiederels@ziggo.nl
Locatie: Rafaëlkerk, van Tetslaan 4, Zeist
Tijd: 13.00 – 17.00 uur
Entree: € 20,- (svp contant en gepast meenemen)

3 december, Zeist
Vrij, Gelijk, Samenleven
Inleiding en workshop door Damaris Matthijsen

Damaris is oprichtster van Economy Transformers, een beweging en school voor ondernemende mensen die een radicaal, liefdevol perspectief zoeken. Zij is transitiebegeleider in bedrijven, trainer, docent, spreker en ontwikkelaar van nieuwe structuren voor de Vrij-Gelijk-Samenleving.

Na de inleiding van Damaris doet zij met ons een oefening zodat je -voorbij woorden- kan ervaren en beleven waar Vrij, Gelijk en Samen over gaat. Reflectie op deze oefening helpt je om te ontdekken op welke manier jij je hier zelf toe verhoudt.

In haar recente boek ‘Vrij, Gelijk & Samen – wegwijzer naar een mens- en Aardewaardige samenleving’ beschrijft Damaris een heldere weg met praktische oefeningen om zelf stappen te zetten, zodat we ons ook echt Vrij, Gelijk, Samen voelen. Ook geeft ze aan hoe we met een nieuwe samenwerkingsvorm het ‘DeelGenootschap’ we onze weg kunnen terugvinden naar liefde en vertrouwen, creativiteit en heelheid.
De bijeenkomst wordt georganiseerd door de Kerngroep Sociale Driegeleding.

Opgave: is wenselijk en kan bij Els van Dongen: fiederels@ziggo.nl
Locatie: Rafaëlkerk, van Tetslaan 4, Zeist
Tijd: 13.00 – 17.00 uur
Entree: €20,- (gelieve contant en gepast meenemen)

Vanaf 14/15 oktober, Zutphen
De kern van de zaak: fundamenten voor een nieuwe samenleving
7 Weekeindbijeenkomsten over sociale driegeleding met John Hogervorst en gastdocenten. Tijdens elke bijeenkomst wordt gewerkt aan het ontwikkelen van een denken dat behulpzaam is om de samenleving te begrijpen én dat sociaal vruchtbaar ingezet kan worden. Dat gebeurt aan de hand van drie onderdelen:
I – gezamenlijke studie en gesprek: De kernpunten van het sociale vraagstuk van Rudolf Steiner (tussentijds voorbereiden noodzakelijk)
II – symptomatologie: inzicht vormen in historische en actuele ontwikkelingen
III – behandeling van 7 kernthema’s uit de sociale driegeleding (in de meeste gevallen behandeld door een gastdocent). Die thema’s zijn: het vrije geestesleven; de sociale hoofdwet; vernieuwing van de democratie; arbeid; geld – de organische geldkringloop; kapitaal; Europa tussen oost en west.
De cursus wordt begeleid door John Hogervorst; gastdocenten zijn Daniëlle Buijsman, Luuk Humblet, Arjen Nijeboer, Reinoud van Bemmelen en Harrie Salman.
Data:  In 2022: 14/15 oktober; 11/12 november; 16/17 december. In 2023: 13/14 januari; 10/11 februari; 10/11 maart; 14/15 april
Tijden: vrijdags van 16.00 tot 20.45 (soep in de pauze); zaterdags van 9.15 tot 15.45
Info/aanmelden: info@enkidoe.nl

16 oktober 2022, Rotterdam
De toekomst van de vrijheid
Symposium – ‘Een oproep tot vermenselijking van de samenleving’
Welke economisch politieke uitgangspunten kunnen het neoliberale kapitalisme omvormen en vervangen.
Met medewerking van Kees van der Pijl, Pieter Stuurman, Jan van Gils, Marc van Delft, Rembert Amons, Els van Dongen en Christine Mundschin.
Nadere informatie & aanmelden: info@antroposofierotterdam.nl
10.00 – 17.00u

22 oktober, Zoetermeer
Samenwerken: werken aan jezelf en met de ander
Brigitte van Bourgonje en John Hogervorst
Samenwerken, we doen het op veel plaatsen, in allerlei verbanden en op veel manieren. Eén ding is wel duidelijk: samenwerken gaat niet vanzelf. Dat is niet zo gek, want in het samenwerken kom je niet alleen ‘de ander’,  maar ook jezelf tegen…
Wil je ervaren wat je in het samenwerken tegenkomt? Wil je meer inzicht krijgen in wat in het samenwerken van belang is? Wil je actiever kunnen bijdragen aan een vruchtbare samenwerking? – Kom dan bij ons ervaringen, inzicht en inspiratie opdoen!
We werken in een ademende afwisseling van verschillende elementen, waaronder tekenoefeningen, Namencirkel, stem-klank-beweging, inleidingen en gesprek, stilteoefeningen.
Het doel van ons samenwerken in deze cursus is jou in staat te stellen inzicht te krijgen in wat bruikbaar is in een goede samenwerking en je te stimuleren tot een innerlijke beweging waarin jij positief kunt gaan bijdragen aan elke samenwerking waarvan je deel bent.
22 oktober, 4 en 19 november
11.00 -15.30 uur
Nadere informatie & opgeven: info@asmaraklank.nl  / T:  010-4209371

28 – 30 oktober, Emmen
Sociaal denken, voelen en willen: de rol van Europa tussen oostelijke en westelijke machtspolitiek
Seminar met Heidjer Reetz
Het seminar bestaat uit vier delen:
I: Werken aan de grondslagen van een geesteswetenschappelijke sociale wetenschap
II: De begrippen ras – volk – civilisatie
III: Beoordeling van de oorlog in Oekraïne
IV: Het staatsbegrip in oost, west en Europa; het ik-begrip
Het seminar vindt plaats op BD boederij ’t Leeuweriksveld.
Nadere informatie: info@driegeleding.nl

Vanaf 1 november (5 zoomsessies)
(zoom)Basiscursus sociale driegeleding
John Hogervorst
Sociale driegeleding is de kale term waarmee een samenleving wordt bedoeld die recht doet aan ieder mens. Die samenleving is geen werkelijkheid, maar leeft als een potentie die waargemaakt kan worden wanneer voldoende mensen zich daarvoor inzetten. In de Basiscursus gaan we die potentie aan het licht brengen. Dat kan ons de inspiratie geven om actief te werken aan een samenleving waarin ieder mens- zich in vrijheid kan ontwikkelen;- in gelijkheid kan meedoen aan het vormen van wetten en regels, rechten en plichten;- in broeder (zuster)schap kan samenwerken aan het scheppen en verdelen van welvaart. Want dat is de samenleving die in potentie en als kiem leeft, en door ons waar gemaakt kan worden.
Thema’s die aan bod komen: vrijheid, gelijkheid en broederschap op hun eigen plaats / werk (arbeid) als brug tussen individu en gemeenschap / de aarde (grond) is niet te koop (en de geest ook niet) / we maken de economie gezond / de geldkringloop: wat je (niet) met geld kunt doen.
1, 8, 15, 22 en 29 november
20:00 – 21:45 uur
Normaal tarief: € 80,00 / voor Driegonaallezers: € 65,00
Info/aanmelden: info@driegonaal.nl

Vrijdag 4 november, Leiden
Een solide fundament voor een menswaardige samenleving
John Hogervorst
Nu we overvallen lijken te worden door de ene na de andere crisis, rijst de vraag op welke fundament we kunnen staan bij het zoeken naar oplossingen.
De verschillende acute problemen – bijvoorbeeld de klimaatcrisis, de verdeling van welvaart, energie- en grondstoffenschaarste, bedreiging van grondrechten en de individuele vrijheid – hangen welbeschouwd allemaal met elkaar samen.
Zij vragen niet om een ‘haalbare’, opportunistische of cosmetische oplossing, maar om het ontdekken van een solide fundament waarop een samenleving gebouwd kan worden die in alle opzichten recht doet aan de mens.
Dit fundament kan gevonden worden door vrijheid, gelijkheid en broederschap elk in hun eigen gebied in de samenleving leidend te laten zijn.
In de vorm van inleidingen en gesprek gaan we deze middag samen ‘graven’ om te zien of we dit fundament kunnen blootleggen.
13.30-16.30
Info/aanmelden: www.zonneboom.nl

In de aanloop naar dit nummer stuitten we op complicaties van verschillende aard. Laverend tussen deze complicaties besloten we van de nood een deugd te maken, lees: van een te laat verschijnend nummer een dubbelnummer te maken en daarmee toch nog weer ‘op tijd’ te zijn. Dat was een mooi plan. Alleen waren daarmee nog niet alle complicaties uit de lucht. – Hoe dan ook, voor u ligt een dubbelnummer met een inhoud die rijk geschakeerd is: van uitermate ernstig tot bijzonder hoopgevend.
Daarin kunnen we ook een karakteristiek van onze tijd zien. De problemen nemen niet alleen in ernst toe, maar stapelen zich ook aaneen tot een muur die de doorgang naar de toekomst belemmert. Tegelijkertijd: er is ook van alles gaande dat hoop kan bieden. Het hoopvolle is klein, vol kiemkracht, nog kwetsbaar. Het ernstig-zware is groot, levenloos, massief.

Bestuurders, politici, opiniemakers, ceo’s hebben met elkaar gemeen dat zij verantwoordelijkheid naar zich toe trekken. Zij menen geschikt te zijn om die verantwoordelijkheid te dragen, of dragen die verantwoordelijkheid om andere redenen, bijvoorbeeld omdat verantwoordelijkheid ook dienstbaar kan worden gemaakt aan eigenbelang. – De verantwoordelijkheid die zij, terecht of niet, dragen is feitelijk de verantwoordelijkheid die zij anderen hebben ontnomen. Maar ja, die anderen – dat zijn wij – hebben daar kennelijk geen overwegende problemen mee gehad.

Om het hoopvolle een kans te geven zich te vervullen, kunnen we niet meer berusten in een situatie waarin we onze verantwoordelijkheid slechts deels kunnen invullen.

De ‘verantwoordelijken’ hebben geen andere instrumenten om de huidige problemen op te lossen dan die, waarmee die problemen geschapen zijn. Hun algoritmes bevatten niks anders dan de statistiek van het verleden. Al het gereken leert ons niets over het leven. De bestrijding van de ziekte brengt nog geen gezondheid. Hun denken is gesloten voor de toekomst.

Sociale driegeleding is ook ‘het zelfbeschikkingsrecht van de vrije mens’. Wie zich tot vrijheid ontwikkelt, verbindt zich met de hoop die toekomstkracht in zich draagt. Waar vrijheid zich verwerkelijkt, zal de levenloze muur die de toekomst weg houdt, als droog gruis verkruimelen. (jh)