Morgenochtend wordt er weer een Driegonaal e-Nieuwsbrief verspreid. Daarin niet alleen een overzichtje van interessante activiteiten (zie hieronder) maar ook een artikel over achtergronden bij het dagelijks nieuws waarin het gaat over de bureaucratie als vijand van de scheppende, vernieuwende ontwikkeling.
Schrijf je in (rechtsonder op onze homepage) om onze e-Nieuwsbrief te ontvangen!

Activiteiten:

18 september, Leiden
Een voordracht van John Hogervorst over ‘Mani en zijn betekenis voor onze tijd’. Daarin gaat het onder meer over de verhouding van goed en kwaad, het vraagstuk van leven en vorm én de sociale driegeleding als de voor onze tijd passende sociale vormgeving van de samenleving.
Nadere informatie: www.zonneboom.nl
SVP aanmelden: info@zonneboom.nl

Vanaf 30 september, Leiden
Werkplaats voor de Toekomst
Op 30 september a.s. gaat, voor de tweede keer, de Werkplaats voor de Toekomst van start, een cursus waarin stevig wordt gewerkt aan de sociale driegeleding. De cursus wordt begeleid door John Hogervorst, Christine Gruwez, Klaas van Egmond, Harrie Salman en Reinoud van Bemmelen.
Uit de aankondigingstekst:
Wat gaan we doen?
– Gezamenlijke studie/bespreking van De kernpunten van het sociale vraagstuk.
We zullen ons intensief bezighouden met het begrijpen van dit basiswerk van de sociale driegeleding; en daarmee ook werken aan het levendige denken dat nodig is om het sociale leven te vernieuwen.
– Inzicht in de ontwikkeling van de mens en zijn bewustzijn. Daarmee oefenen we inzicht in de achtergronden en werkelijke vraagstukken van deze tijd.
– Mens tussen mensen: wat verbindt de moderne, individualistische ingestelde mens met de gemeenschap en hoe verbinden we ons van mens tot mens?
– Werken aan een andere economie. Hoe komen we tot een economie die recht doet aan mens en aarde?
– Voorbeelden uit de praktijk. Welke hoopvolle initiatieven zijn er?

19 september, Leiden
Een voordracht van Klaas van Egmond: ‘Een moreel kompas voor een nieuwe Europese renaissance’. Over een morele herbezinning op menselijke waardigheid, die kan leiden tot een nieuwe koers in actuele vraagstukken als duurzaamheid, economie en het financiële stelsel.
Nadere informatie: www.zonneboom.nl
SVP aanmelden: info@zonneboom.nl

De bijeenkomsten bestaan uit inleidingen en gesprek. Deelnemers kunnen vraagstukken uit hun eigen praktijk inbrengen. Voor de gezamenlijke studie is het nodig dat de deelnemers zich thuis voorbereiden. De bijeenkomsten vinden plaats op maandagmiddag vanaf 30 september 2019 (1x per twee weken) van 13.15 tot 17.15 uur.
18 bijeenkomsten (tot in mei 2020), prijs € 725,00 (incl. btw)
Meer informatie: www.zonneboom.nl

In Europa is de democratie als politieke eis bijna 200 jaar oud. Zij werd verkondigd als een van de grote verlangens van de Franse Revolutie met de woorden ‘vrijheid, gelijkheid, broederschap’. De opeenvolgende reeks politieke strubbelingen in Europa heeft sinds generaties met deze drie verlangens te maken. De politieke onrust komt voort uit het feit dat geen van de drie idealen tot dusver gerealiseerd kon worden. In politiek opzicht wil democratie zeggen dat de meerderheid beslist. Sinds deze eis helder is, doen anti-democraten er alles aan om de meerderheid in hun richting mee te krijgen. Omdat zij, de anti-democraten, nog altijd de zeggenschap over de massamedia hebben, lukt dit hen tot op de dag van vandaag. (…)

De opgave van het individu ten opzichte van de democratie is dat hij de andere opvatting van de ander, zowel als diens persoonlijkheid, als ook diens eenvoudige bestaan als mens werkelijk moet respecteren.  Als innerlijke eis aan ieder mens vraagt democratie onvoorwaardelijk respect voor ieder mens, eenvoudigweg omdat hij mens is. Daarbij is het niet relevant of die ander slimmer of dommer is, armer of rijker, laag- of hoogopgeleid. Het gaat om niets anders dan respect voor die andere mens, onafhankelijk van diens afkomst of uiterlijke kenmerken. Deze democratische houding, die de ander volledig respecteert, is kern en substantie van de democratie. Zonder deze substantie is het woord ‘democratie’ betekenisloos. Op dit punt schieten wij ernstig tekort. Dat kan ook pijnlijk ervaren worden, waar mensen samenkomen die zich uit oprechte overtuiging sterk maken voor de democratie. Ook bij hen is vaak te zien hoe elk respect voor de ander als vertegenwoordiger van een andere overtuiging, als gesprekspartner, als jongere of oudere, volledig ontbreekt. (…)
De weg naar werkelijke democratie is oneindig zwaar omdat wij pas aan het begin staan van het ontwikkelen van een echte democratische gezindheid en van werkelijk respect voor de andere mens. (…) De kern, de substantie van de democratie is een gezindheid. Die bestaat uit respect voor de mening van de andersdenkende, al bevalt deze mening ons nog zo weinig. Die bestaat ook uit het respect voor een stamelend, onbeholpen woord, dat misschien veelzeggend kan zijn wanneer men maar kan luisteren, de mens respecteert de stamelend naar zijn woorden zocht.

Het oefenen voor een echte democratische gezindheid is voor ons allemaal nog iets nieuws. Een oefenveld vinden wij in onze relatie, in ons gezin, in kleine groepjes. Daar waar wij elkaar regelmatig ontmoeten, waar de kring klein en overzichtelijk is, kunnen wij het ware respect voor de onaantastbare menselijke waarde van ieder afzonderlijk leren kennen. (…) Het respect voor de ander mens en voor zijn gelijkberechtiging als mens moet geoefend en geleerd worden.

[Dit fragment werd gepubliceerd in Driegonaal jrg.35, nr.1/2 (april 2019) en is afkomstig uit een artikel van Peter Schilinski uit 1984, opnieuw gepubliceerd in Jedermensch, Nr. 678, Frühling 2016]

Nadat we gisteren de viering van 75 jaar D-Day beleefden, gaat alle aandacht vandaag uit naar de viering van 75 jaar E-Day. Was D-Day (in de beeldvorming) het begin van het einde van de bezetting van Europa door Nazi-Duitsland, zo staat E-Day in het teken van de herdenking van 75 jaar economische macht van de Verenigde Staten van Amerika.

De Europese wederopbouw, mede gefaciliteerd door het ‘Marshallplan’, betekende ook de inkadering van de Europese economie in de Amerikaanse; het proces van dekolonisatie dat na het einde van de tweede wereldoorlog zijn vaart nam, maakte nieuwe zelfstandige staten in Afrika, Azië en elders tot drijfhout op de golven van het door de VS  gedomineerde economische stelsel.

Uiterlijk sinds het einde van die oorlog kan tot op grote hoogte met recht worden gezegd: “economie is de voortzetting van de oorlog, met andere middelen”.

Dat de wereldwijde Amerikaanse economische dominantie 75 jaar na E-Day als nooit tevoren wordt uitgedaagd, door China, biedt een weinig verheugend perspectief. Het Chinese staatskapitalisme verenigt de schaduwkanten van het Amerikaanse kapitalisme (met als bestanddelen o.a. vrijheid van uitbuiting; vrijheid van consumentenbedrog en vrijheid van vernietiging van de aarde) met de wil het individu volledig te conditioneren en in te passen in de staatsideologie. Het Amerikaans-getinte kapitalisme doet dat anders: het maakt het individu tot een systeemgetrouw mak lam door hem te verdoven met welvaart, technologie en de schijn van vrijheid.

De tweestrijd tussen China en de VS zal tot niets vruchtbaars leiden en slechts het besef dat een andere economie mogelijk is nog verder afdempen. En boven de tweestrijd uit, hebben beide ‘economische systemen’ met elkaar gemeen dat zij een aanval doen op de vrije ontwikkeling van het individu.

Zo in de tijd van Pinksteren, door Rudolf Steiner eens gekarakteriseerd als “het feest van de vrije individualiteit”, is het – anders dan mee te deinen in het uiterlijk vertoon van de D-Day herdenking – misschien beter  om eens na te zoeken waarmee Rudolf Steiner zich bezighield, in juni 1919 – honderd jaar geleden. (jh)

Rudolf Steiner in juni 1919

Het is van groot belang dat wij tot inzicht komen in de samenhang tussen het loze gezwets van onze tijd en het onderwijs zoals wij dat nu kennen. Het verwerven van dít inzicht is datgene wat zich zou moeten verdelen en zich in afzonderlijke vurige tongen over de hoofden van onze tijdgenoten zou moeten uitstorten.
Er wordt tegenwoordig vaak gesteld dat men aan het woord niet veel betekenis hoeft te hechten, want ‘in het begin was er de daad’. Maar deze zienswijze zal ons niet veel verder helpen want het woord is tot frase en geklets geworden en de daad tot een gedachtenloze brutaliteit. Dan is het natuurlijk voor de hand liggend om geen betekenis aan het woord te hechten. In het woord zoals dat nu gebruikt wordt, kan men slechts de frase voelen, in de daad die we nu kennen voelen we de gedachtenloze brutaliteit.
Dit alles staat in een diepe verbinding met hoe opvoeding en onderwijs in onze tijd geworden zijn. (…)
(8 juni 1919, GA 192)

“Ja, wat is er eigenlijk van het geestesleven geworden? Het is verworden tot een aanhangsel van de staat, een aanhangsel van de economie. Als bestuurder van het geestesleven, en vooral van het onderwijs, heeft de staat het geestesleven geruïneerd. En de economie, als broodheer van het geestesleven, heeft het nog verder de vernieling in geleid.

We hebben een echt vrij geestesleven nodig, want alleen in een vrij geestesleven kan binnenkomen wat de geestelijke wereld de mens openbaren wil (…) de lakeien van de staat, de staatshoogleraren en zij die in het geestesleven de loopjongens van de economie zijn, aan hen zal de geestelijke wereld niets openbaren, dat zal alleen gebeuren aan zij die dagelijks in het vrije geestesleven worstelen. De historische ontwikkeling zelf roept om de bevrijding van het geestesleven uit de ketens van staat en economie.
Deze dingen, die ik ook als ‘driegeleding van het sociale organisme’ naar voren heb gebracht, zijn in werkelijkheid het christendom van vandaag: het zijn in uiterlijke vorm gehulde geestelijke openbaringen.”
(12 juni 1919, GA 193)

Met boekpresentatie en workshops.

De sociale driegeleding, voor zover mensen er bekend mee zijn, wordt vaak begrepen als het streven tot een andere ordening van de samenleving te komen – en handelt over thema’s als democratie, economie, vrijheid van onderwijs. Dat de sociale driegeleding een innerlijke kern heeft die ten diepste met de christelijke impuls verbonden is, is nog minder bekend. Maar het is niet voor niets dat Rudolf Steiner vrijheid, gelijkheid en broederschap – die door middel van de sociale driegeleding in de sociale werkelijkheid binnen zouden kunnen treden – geestelijke wezens noemde.

Het begrijpen van de sociale driegeleding als christelijk-sociale impuls is juist voor de tijd waarin wij leven van grote betekenis: de ontwikkeling van de bewustzijnsziel plaatst de mens in het spanningsveld tussen goed en kwaad, zoals ook in het spanningsveld tussen individu en gemeenschap. De sociale driegeleding kan de vorm zijn waarin liefde voor de mensheid stroomt.

Een voordracht door John Hogervorst
19 februari, aanvang 20.00u
Rafaëlkerk, van Tetslaan 4, 3707 VD Zeist

Al ruim 30 jaar werkt een aantal ondernemingen samen in het kader van de Stichting Sleipnir: deze bedrijven hebben met elkaar gemeen dat ze geen privé-eigendom zijn. In de afgelopen jaren neemt de interesse voor deze manier van ondernemen toe en zo is het aantal aangesloten bedrijven dan ook groeiende.

Deze ondernemingen zijn op heel verschillende gebieden actief (landbouw, natuurvoeding, productie, detailhandel, horeca, dienstverlening, zorg, kinderopvang, uitgeverij). Het gemeenschappelijke is het streven om praktisch en ondernemend aan een andere economie te werken.

Tegelijkertijd ontstond de behoefte om actiever te kunnen optreden; de verbinding te zoeken met ondernemers wiens bedrijf misschien nog niet, maar toekomstig wel uit privébezit genomen kan worden; en ook mogelijkheden te bieden aan personen of organisaties die op zoek zijn naar actieve manieren om met hun spaargeld een andere vorm van economie te stimuleren.

Om ook aan deze doelen te kunnen werken, hebben de bij Stichting Sleipnir aangesloten ondernemers de Sleipnircoöperatie opgericht die zich zondag 16 september a.s. in Den Haag voor een breder publiek presenteert:

Wil je als ondernemer actief meewerken aan een andere economie? Of zoek je als consument naar een mogelijkheid bij te dragen aan die andere economie? Ontdek waar de Sleipnircoöperatie voor staat en wat wij in beweging willen zetten.
Kom 16 september naar de presentatie van de Sleipnircoöperatie.
Op deze dag laten we zien hoe we dit met elkaar in de praktijk brengen en verkennen we hoe we willen groeien. Doe mee en laat je inspireren. Om anders te denken over economie en om anders doen binnen de economie. Want economie is mensenwerk en daar kun jij werkelijk wat in betekenen.
Zie: www.sleipnircooperatie.nl

De bijeenkomst begint om 12.00 uur en duurt tot tegen 17.00 uur.
Adres: Abbenbroekweg 7 (Vrije School)
Den Haag

SVP aanmelden via de website van de Sleipnircoöperatie