Geld is een wonderbaarlijke uitvinding: stel je eens voor hoe de wereld er zónder geld uit zou zien. Geld is een middel om te kunnen kopen wat we nodig hebben; het helpt om bezit langer te kunnen bewaren en is een eenheid waarin we de waarde van allerlei dingen kunnen uitdrukken.
Maar wat is geld eigenlijk, waar komt het vandaan en waaraan ontleent het zijn waarde?
[een verdediging van Rijkman Groenink en andere schavuiten]
In de portemonnee van de gemiddelde Nederlander is steeds minder geld te vinden. Dat wil niet altijd direct zeggen dat we ook minder geld hebben. Pasjes, daar puilt de portemonnee tegenwoordig van uit en op die pasjes – we laten de eindeloze reeks pasjes van olieboeren, grootgrutters en luchtfietsers buiten beschouwing – rust een aanspraak op geld.
Het geld dat de Nederlander niet in de portemonnee heeft bevindt zich elders. Op een rekening-courant, een spaarrekening, een beleggingsrekening of is als tegoed opgebouwd bij verzekeraars, beleggingsfondsen en/of pensioenfondsen. Bankiers, verzekeraars, beleggers en fondsbeheerders hebben het er maar druk mee: met het bewaren en beheren van ons geld.
Om één of andere reden vinden wij het vanzelfsprekend dat wij, in ruil voor het ‘stallen’ van ons geld, een vergoeding krijgen in de vorm van rente, dividend, verzekeringsuitkering of waardevast pensioen. Tegelijkertijd, want waarom zouden we het anders niet zelf doen, is het toch ook duidelijk dat het beheren van geld en het ervoor zorgen dat het geld zijn waarde behoudt, vaardigheden, werk en organisatie kost.
De bankiers van tegenwoordig zijn de hogepriesters van vroeger.
Hardlopend over de hei in Drenthe kwam ik een bankje tegen dat daar ooit in het kader van een gezamenlijke actie van Staatsbosbeheer en Triodos Bank geplaatst is. Op dat bankje kun je lekker zitten, uitrusten en over het Balloër Veld uitkijken. Heel aangenaam!
Je kunt er ook mijmeren over de vraag waar het eigenlijk met de banken naar toe moet en wat de rol van de bankier in deze tijd kan zijn. Hebben wij hogepriesters nodig en waarvoor dan wel?
Hier een fragment uit een blogbericht naar aanleiding van dit bankje:
“(…) Nieuwe manieren van omgaan met geld en het concreet werken aan een economie van samen delen en samen werken zijn nog altijd nodig. De praktijken van bankiers hebben de wereld in een diepe crisis gestort. Maar de groei van de Triodos Bank, hoe verheugend ook, heeft nog niet tot fundamentele veranderingen geleid. In termen van marktaandeel is ook de zo sterk gegroeide Triodos Bank een dwerg.
Is het beleid van de bank gericht op verdere groei en vergroting van het marktaandeel? Dat zou dan een beleid zijn dat de bank met vele andere banken of ondernemingen gemeen heeft. Ik hoop maar dat men binnen de bank helder en resoluut bezig is met het voorbereiden van nieuwe stappen. Want koplopers worden ingehaald en zakken dan terug naar het peloton. En wie in het peloton zit, geeft geen richting aan.
Wat kunnen de volgende stappen zijn van een bank die de praktijk van het bankieren wil veranderen? Ik geloof dat ik mezelf daarbij de volgende vragen zou stellen:
(…)”
Een broek kan te groot of te klein zijn, of past helemaal goed. Een hamer kan te licht of te zwaar zijn, of ligt lekker in de hand. Is het ook zo met geld?
Kan geld ‘passen’, of te licht of te zwaar zijn?
Op de Community Currencies Conference in Den Haag zijn, gisteren en vandaag, zo’n 80 mensen van over de hele wereld bijeen om ervaringen en inzichten uit te wisselen over geld dat ‘past’. In de meeste gevallen bedoelt men daarmee: geld dat zijn ware doel dient, dat mensen in staat stelt om op een menswaardige manier te leven en zich te ontwikkelen, dat ondernemers die in een behoefte kunnen voorzien de mogelijkheid geeft om aan de slag te gaan..
En daarmee bedoelt men niet: geld dat gebruikt wordt om geld mee te verdienen (of om onvrijheid, ongelijkheid of egoïsme te bedienen).
Men neme een glas en laat er water in lopen. De beginsituatie: een leeg glas. Daarna een glas dat voor de helft gevuld is. Nog iets later: een vol glas. En nog weer later: een vol glas dat overloopt. Het glas loopt over en het water stroomt naar beneden.
Als u dit buiten, in de tuin doet, loopt het water de grond in. De grond wordt steeds natter, drassiger, zompiger. Wanneer u maar lang genoeg doorgaat met het toevoegen van water kunt u binnenkort rekenen op de eerste klachten van de buren over de drassigheid van hun perceeltje. De eerstvolgende afrekening van het waterbedrijf bevat ook een verrassing, die natuurlijk na deze actie niet echt een verrassing genoemd mag worden.