In een interview in de Volkskrant (van 14 november) vertelt voormalig diplomaat en minister van buitenlandse zaken Ben Bot een kleine anekdote over een bijeenkomst van de Arabische Liga die hij bijwoonde. Bot bracht daar de mensenrechten ter sprake. En wat gebeurde er: “… mijn Saoedische collega, al 22 jaar minister stond op en zei: ‘Nou moet je eens goed luisteren, jullie hebben mensenwetten, onze wetten komen rechtstreeks van God – wat denk je dat hier voorrang heeft? Hou op met dat gezwets’.”

De essentie van deze anekdote werpt een schril licht op de neiging, zoals die in Amerika en in West-Europa leeft, om zich als voorlopers van de mensheid te zien en ontneemt iedere bodem aan de illusie dat militair ingrijpen in verre landen bij kan dragen aan het wortel laten schieten van ‘onze democratische verworvenheden’.

Het zijn vooral antroposofen van wie je vaak hoort: “Ja, Rudolf Steiner was óók een kind van zijn tijd en veel van wat hij zei is gewoon door de tijd ingehaald.” Maar soms denk je: misschien was Rudolf Steiner wel een zó scherp waarnemer van zijn tijd en waren zijn observaties soms zó waar, dat het pijn doet ze binnen te laten.
Dit citaat is daar misschien een mooi voorbeeld van.

“U heeft misschien wel gehoord dat bepaalde mensen steeds opnieuw rondbazuinen dat de democratie in de hele beschaafde wereld ingevoerd moet worden. Democratisering zal de mensheid het heil brengen, en daarom moet nu alles kort en klein geslagen worden, zodat de democratie zich over de wereld verbreiden kan. – (…) Men ziet abstracte begrippen aan voor de werkelijkheid. En zo kan het zomaar gebeuren dat de illusie de plaats van de werkelijkheid inneemt, doordat men de mensen verdoofd en laat inslapen in vage begrippen. Dan menen de mensen dat zij streven naar een situatie waarin ieder door de verschillende democratische instellingen zijn wil tot uitdrukking kan brengen – maar zij merken niet dat deze democratische structuren zó werken dat steeds een handjevol mensen aan de touwtjes trekt en dat de anderen gemanipuleerd worden. Omdat men hen steeds voorspiegelt dat zij in een democratie leven, merken zij niet op dat zij gemanipuleerd worden, dat een handjevol mensen de touwtjes in handen heeft. En dat lukt dit handjevol mensen des te beter naarmate de anderen geloven dat zij zelf de koers bepalen en niet gemanipuleerd worden.”
(Rudolf Steiner, 28 oktober 1917, GA 177 – vert. jh)

Gelijkheid, niet voor niets één van de drie idealen van de Franse revolutie, is op zijn plaats in het gebied van de democratie; het gebied waar mensen hun onderlinge verhoudingen vorm geven. Hier heeft ieder mens één stem, hier vormen we wetten en regels op basis van de gelijkwaardigheid van mens tot mens. Hier respecteren we de mondigheid die in principe in ieder mens leeft.

In de democratie staan de vraagstukken centraal die ieder mens aangaan, de vraagstukken waarbij ieder mens betrokken is en waarover ieder mens dus ´oordeelsbekwaam´ is.

Deze maand staat bij de Summer Foundation het thema democratie centraal. In de nieuwsberichten (tweemaal per week), in de selectie van voorbeeld-initiatieven (een per week), in de activiteiten op twitter, google+ en facebook, en ook in de vorm van de blogberichten op de website.
John Hogervorst begon zijn kleine reeksje van blogberichten over democratie met een gemene vraag.

De bevolking van Zwitserland heeft nee gezegd tegen het voorstel om topsalarissen te beperken tot maximaal het twaalfvoudige van het laagste salaris.
Daar kunnen we in Nederland over denken wat we willen, we kunnen er moord en brand over schreeuwen of we kunnen over gaan tot de orde van de dag.
Maar de Zwitsers… de Zwitsers mochten er over stemmen.