Vanaf 14/15 oktober, Zutphen
De kern van de zaak: fundamenten voor een nieuwe samenleving
7 Weekeindbijeenkomsten over sociale driegeleding met John Hogervorst en gastdocenten. Tijdens elke bijeenkomst wordt gewerkt aan het ontwikkelen van een denken dat behulpzaam is om de samenleving te begrijpen én dat sociaal vruchtbaar ingezet kan worden. Dat gebeurt aan de hand van drie onderdelen:
I – gezamenlijke studie en gesprek: De kernpunten van het sociale vraagstuk van Rudolf Steiner (tussentijds voorbereiden noodzakelijk)
II – symptomatologie: inzicht vormen in historische en actuele ontwikkelingen
III – behandeling van 7 kernthema’s uit de sociale driegeleding (in de meeste gevallen behandeld door een gastdocent). Die thema’s zijn: het vrije geestesleven; de sociale hoofdwet; vernieuwing van de democratie; arbeid; geld – de organische geldkringloop; kapitaal; Europa tussen oost en west.
De cursus wordt begeleid door John Hogervorst; gastdocenten zijn Daniëlle Buijsman, Luuk Humblet, Arjen Nijeboer, Reinoud van Bemmelen en Harrie Salman.
Data:  In 2022: 14/15 oktober; 11/12 november; 16/17 december. In 2023: 13/14 januari; 10/11 februari; 10/11 maart; 14/15 april
Tijden: vrijdags van 16.00 tot 20.45 (soep in de pauze); zaterdags van 9.15 tot 15.45
Info/aanmelden: info@enkidoe.nl

16 oktober 2022, Rotterdam
De toekomst van de vrijheid
Symposium – ‘Een oproep tot vermenselijking van de samenleving’
Welke economisch politieke uitgangspunten kunnen het neoliberale kapitalisme omvormen en vervangen.
Met medewerking van Kees van der Pijl, Pieter Stuurman, Jan van Gils, Marc van Delft, Rembert Amons, Els van Dongen en Christine Mundschin.
Nadere informatie & aanmelden: info@antroposofierotterdam.nl
10.00 – 17.00u

22 oktober, Zoetermeer
Samenwerken: werken aan jezelf en met de ander
Brigitte van Bourgonje en John Hogervorst
Samenwerken, we doen het op veel plaatsen, in allerlei verbanden en op veel manieren. Eén ding is wel duidelijk: samenwerken gaat niet vanzelf. Dat is niet zo gek, want in het samenwerken kom je niet alleen ‘de ander’,  maar ook jezelf tegen…
Wil je ervaren wat je in het samenwerken tegenkomt? Wil je meer inzicht krijgen in wat in het samenwerken van belang is? Wil je actiever kunnen bijdragen aan een vruchtbare samenwerking? – Kom dan bij ons ervaringen, inzicht en inspiratie opdoen!
We werken in een ademende afwisseling van verschillende elementen, waaronder tekenoefeningen, Namencirkel, stem-klank-beweging, inleidingen en gesprek, stilteoefeningen.
Het doel van ons samenwerken in deze cursus is jou in staat te stellen inzicht te krijgen in wat bruikbaar is in een goede samenwerking en je te stimuleren tot een innerlijke beweging waarin jij positief kunt gaan bijdragen aan elke samenwerking waarvan je deel bent.
22 oktober, 4 en 19 november
11.00 -15.30 uur
Nadere informatie & opgeven: info@asmaraklank.nl  / T:  010-4209371

28 – 30 oktober, Emmen
Sociaal denken, voelen en willen: de rol van Europa tussen oostelijke en westelijke machtspolitiek
Seminar met Heidjer Reetz
Het seminar bestaat uit vier delen:
I: Werken aan de grondslagen van een geesteswetenschappelijke sociale wetenschap
II: De begrippen ras – volk – civilisatie
III: Beoordeling van de oorlog in Oekraïne
IV: Het staatsbegrip in oost, west en Europa; het ik-begrip
Het seminar vindt plaats op BD boederij ’t Leeuweriksveld.
Nadere informatie: info@driegeleding.nl

Vanaf 1 november (5 zoomsessies)
(zoom)Basiscursus sociale driegeleding
John Hogervorst
Sociale driegeleding is de kale term waarmee een samenleving wordt bedoeld die recht doet aan ieder mens. Die samenleving is geen werkelijkheid, maar leeft als een potentie die waargemaakt kan worden wanneer voldoende mensen zich daarvoor inzetten. In de Basiscursus gaan we die potentie aan het licht brengen. Dat kan ons de inspiratie geven om actief te werken aan een samenleving waarin ieder mens- zich in vrijheid kan ontwikkelen;- in gelijkheid kan meedoen aan het vormen van wetten en regels, rechten en plichten;- in broeder (zuster)schap kan samenwerken aan het scheppen en verdelen van welvaart. Want dat is de samenleving die in potentie en als kiem leeft, en door ons waar gemaakt kan worden.
Thema’s die aan bod komen: vrijheid, gelijkheid en broederschap op hun eigen plaats / werk (arbeid) als brug tussen individu en gemeenschap / de aarde (grond) is niet te koop (en de geest ook niet) / we maken de economie gezond / de geldkringloop: wat je (niet) met geld kunt doen.
1, 8, 15, 22 en 29 november
20:00 – 21:45 uur
Normaal tarief: € 80,00 / voor Driegonaallezers: € 65,00
Info/aanmelden: info@driegonaal.nl

Vrijdag 4 november, Leiden
Een solide fundament voor een menswaardige samenleving
John Hogervorst
Nu we overvallen lijken te worden door de ene na de andere crisis, rijst de vraag op welke fundament we kunnen staan bij het zoeken naar oplossingen.
De verschillende acute problemen – bijvoorbeeld de klimaatcrisis, de verdeling van welvaart, energie- en grondstoffenschaarste, bedreiging van grondrechten en de individuele vrijheid – hangen welbeschouwd allemaal met elkaar samen.
Zij vragen niet om een ‘haalbare’, opportunistische of cosmetische oplossing, maar om het ontdekken van een solide fundament waarop een samenleving gebouwd kan worden die in alle opzichten recht doet aan de mens.
Dit fundament kan gevonden worden door vrijheid, gelijkheid en broederschap elk in hun eigen gebied in de samenleving leidend te laten zijn.
In de vorm van inleidingen en gesprek gaan we deze middag samen ‘graven’ om te zien of we dit fundament kunnen blootleggen.
13.30-16.30
Info/aanmelden: www.zonneboom.nl

In de aanloop naar dit nummer stuitten we op complicaties van verschillende aard. Laverend tussen deze complicaties besloten we van de nood een deugd te maken, lees: van een te laat verschijnend nummer een dubbelnummer te maken en daarmee toch nog weer ‘op tijd’ te zijn. Dat was een mooi plan. Alleen waren daarmee nog niet alle complicaties uit de lucht. – Hoe dan ook, voor u ligt een dubbelnummer met een inhoud die rijk geschakeerd is: van uitermate ernstig tot bijzonder hoopgevend.
Daarin kunnen we ook een karakteristiek van onze tijd zien. De problemen nemen niet alleen in ernst toe, maar stapelen zich ook aaneen tot een muur die de doorgang naar de toekomst belemmert. Tegelijkertijd: er is ook van alles gaande dat hoop kan bieden. Het hoopvolle is klein, vol kiemkracht, nog kwetsbaar. Het ernstig-zware is groot, levenloos, massief.

Bestuurders, politici, opiniemakers, ceo’s hebben met elkaar gemeen dat zij verantwoordelijkheid naar zich toe trekken. Zij menen geschikt te zijn om die verantwoordelijkheid te dragen, of dragen die verantwoordelijkheid om andere redenen, bijvoorbeeld omdat verantwoordelijkheid ook dienstbaar kan worden gemaakt aan eigenbelang. – De verantwoordelijkheid die zij, terecht of niet, dragen is feitelijk de verantwoordelijkheid die zij anderen hebben ontnomen. Maar ja, die anderen – dat zijn wij – hebben daar kennelijk geen overwegende problemen mee gehad.

Om het hoopvolle een kans te geven zich te vervullen, kunnen we niet meer berusten in een situatie waarin we onze verantwoordelijkheid slechts deels kunnen invullen.

De ‘verantwoordelijken’ hebben geen andere instrumenten om de huidige problemen op te lossen dan die, waarmee die problemen geschapen zijn. Hun algoritmes bevatten niks anders dan de statistiek van het verleden. Al het gereken leert ons niets over het leven. De bestrijding van de ziekte brengt nog geen gezondheid. Hun denken is gesloten voor de toekomst.

Sociale driegeleding is ook ‘het zelfbeschikkingsrecht van de vrije mens’. Wie zich tot vrijheid ontwikkelt, verbindt zich met de hoop die toekomstkracht in zich draagt. Waar vrijheid zich verwerkelijkt, zal de levenloze muur die de toekomst weg houdt, als droog gruis verkruimelen. (jh)

Áls het dan zo is,… dat je ervan overtuigd bent dat COVID alleen overwonnen kan worden door te vaccineren… en je weet dat het virus in landen waar nog nauwelijks gevaccineerd is alle gelegenheid krijgt nieuwe mutaties te ontwikkelen… die zich vervolgens over de wereld verspreiden om een vijfde, zesde zevende ‘golf’ op te stuwen…
Waarom gebeurt er dan niets noemenswaardigs om de vaccinatiegraad in die landen te verhogen? Waarom krijgt men daar slechts mondjesmaat vaccins (die ook nog eens tegen de houdbaarheidsdatum aanzitten)? Waarom worden Pfizer, Astra Zeneca en anderen niet gedwongen hun patenten vrij te geven opdat het virus wereldwijd en tegen aanvaardbare kosten geproduceerd kan worden? Is het niet zo dat deze firma’s hun vaccins ontwikkelden met miljarden aan financiële steun vanuit de EU en de VS?

Weegt het bedrijfsbelang van private ondernemingen zwaarder dan de volksgezondheid? Zwaarder dan de economische ontwrichting die een groot deel van het midden- en kleinbedrijf wereldwijd treft (terwijl er tegelijkertijd een economische ‘herschikking’ plaatsvindt ten gunste van het grote internationale bedrijfsleven)? Zwaarder dan de kaalslag die kunst reduceert tot een niet-essentiële liefhebberij? Zwaarder dan het psychologisch welzijn en de gezondheid van jongeren die opgroeien in een wereld zonder toekomstperspectief? Zwaarder dan een samenleving die zucht onder een regime van angst waarin ieder wordt aangemoedigd de medemens en zichzelf als een potentieel levensbedreigend ‘gevaar’ te zien? Zwaarder dan het monddood maken van andersdenkenden (wetenschappers, zorgverleners en anderen moeten voor baan en inkomen vrezen indien zij hun overtuigingen vrij uitspreken)? Zwaarder dan de censuur die Facebook (Meta), Twitter, LinkedIn en andere partijen inmiddels hebben ingevoerd? Zwaarder dan de miljarden die (alleen al in Nederland) tegen de coronacrisis aangesmeten worden?

Als dát dan zo is, dat je ervan overtuigd bent dat COVID alleen kan worden overwonnen door te vaccineren (tegen de vorige virusvariant) – breek dan het verdienmodel van COVID-exploitanten als Pfizer cs open, bouw vaccinfabrieken in alle uithoeken van de wereld en maak er een einde aan. Wees dan ook een beetje consequent, ja? (jh)
Uit: Driegonaal, jrg.37, nr.6

Misschien denkt u wel eens dat er in de wereld niets verandert, maar u zou beter moeten weten! Bijvoorbeeld: wanneer heeft u voor het laatst iets gehoord over het Monster van Loch Ness? – Er is inmiddels (maar checkt u dat rustig nog even zelf) een hele generatie opgegroeid die nog nooit van Nessie gehoord heeft. Al bijna twee decennia zijn verstreken zonder dat het Monster in het nieuws kwam. Zodat we – en daarin is dan inderdaad niets veranderd – nog steeds in het duister tasten omtrent aard en wezen van het Monster, dat in het verleden toch elke paar jaar wel goed was voor wat opwinding.
U ziet: niets blijft, alles stroomt, de mensheid ontwikkelt zich alsmaar verder.
De laatste onderzoeksexpeditie naar het Monster, twaalf bootjes met sonarapparatuur die Loch Ness afkamden, dateert van 2003. Naar het schijnt hadden de betrokkenen er zelf ook weinig fiducie in dat zij het Monster aan de dag zouden brengen. Het werd spannend toen op een gegeven moment op één bootje met behulp van de sonar ‘iets’ werd waargenomen, maar toen het bootje omkeerde om nog eens te meten was er niets meer…
Een treurige gang van zaken.

Thrillseekers, komkommerkwekers, paragnosten en politici hebben hun onderzoeksterrein nu verlegd. Er is sprake van ‘waarnemingen’ die onder meer in Den Haag zouden zijn gedaan, hoewel er nog geen bewijs op tafel ligt. Maar Mark Rutte weet het zeker: een nieuwe bestuurscultuur duikt binnenkort op!

Dit artikel verscheen in Driegonaal 37/4. Ongeveer sinds het verschijnen van dit nummer verrast AH de krantenlezer elke week met een paginagrote advertentie waarin mooie verhalen worden opgedist over de duurzaam groene biologische koers. We zullen nog eens wat schrijven! :>) 

Je hoort het vaak in de levensmiddelenbranche. Dan gaat het bijvoorbeeld over plofkippen, over de hoeveelheid suiker in frisdrank of over de ongezonde troep die er volop te koop is: ‘De klant wil het zo, wij – de onderneming – willen best een stapje verder gaan, maar de klant hé? En u begrijpt dat wij niet te ver voor de troepen uit willen lopen.’
Het is een gordijn van woorden van redelijkheid. ‘Ja’, denk je dan, ‘daar zit ook wel wat in.’ – Achter dat gordijn is het anders. Daar is het gewoon van: ‘Wij gaan niet moeilijk doen; wij willen onze omzetdoelen halen tegen de laagst mogelijke kosten; wij willen onze winstmarge verhogen en niet stabiliseren of laten krimpen; de concurrentie zit ook niet stil; wij luisteren beter naar de aandeelhouders dan naar de klanten; en als heel Nederland door de bocht gaat doen wij daar als het zo ver is braaf aan mee.’

Frans Muller is bestuursvoorzitter van Ahold en is daar goed op zijn plaats. Hij vindt (NRC van 12/8/2021] dat het niet aan Albert Hein is om de klant te vertellen dat die minder vlees moet eten. ‘Wij willen voorkomen dat wij tegen klanten zeggen: dít moet je doen, dit is gezond. Dat is niet onze rol.’
Nou ja, dat klinkt ook best redelijk. Je wilt van je grootgrutter toch ook niet horen wat gezond is en wat je beter kunt laten staan? Stel je voor! Je fietsenmaker gaat je vertellen wat een goede fiets is; je boekhandelaar wijst je op een goed boek; je witgoedverkoper begint je uit te leggen wat een goede wasmachine is! – Nee, zó gaan we dat niet doen.
En dáárom wil Ahold ons niet vertellen wat we moeten doen of laten. We moeten er zelf maar achter zien te komen dat de hamsterweken weer aangebroken zijn; dat het weer 1 + 1 gratis is; dat de winkel weer uitpuilt met bonusaanbiedingen… En omdat dat geen rol is die Ahold op zich wil nemen, besteedt Ahold ook géén honderden miljoenen aan reclame per jaar om onze euro’s bij AH, Gall & Gall, Etos of Bol.com te besteden.

Muller vindt dat zijn bedrijf echt zijn best doet ‘om te duwen en te revolutioneren. Maar klanten zijn gewoontedieren.’ – Zó. Nu is het maar eens gezegd, en niet door mij maar door Frans Muller: in de moderne economie wordt de consument benaderd alsof hij een dier is (en dus gemanipuleerd, gestuurd, gedresseerd kan worden).

Ik wil Frans Muller natuurlijk ook niet vertellen wat hij moet doen. Dat is niet mijn rol.
Dus weet jij wat je níet moet doen Frans? Jij moet je klanten eens niet gaan opzoeken. En dan ga je niet met ze om de tafel; je gaat niet met ze in gesprek en je doet géén moeite om er achter te komen wat ze nou werkelijk van jou willen; en wat ze daarvoor over hebben, dat interesseert jou ook niets; en jij gaat in het economisch proces van jouw onderneming géén ruimte maken voor hun betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid.
Dat is nu precies wat jij allemaal niet gaat doen! Want jouw rol is Frans Muller te zijn, bestuursvoorzitter van Ahold, dompteur van gewoontedieren, vakken- en zakkenvuller van je aandeelhouders. (jh)

Het is een hele sprong. Zó waan je je in een democratisch land, een van de meest vrije en moderne landen ter wereld. En zó leef je in een land waarin banken je bankrekening kunnen blokkeren omdat je informatie verspreidt die ‘desinformatie’ wordt genoemd en/of omdat je ‘complottheorieën’ verspreidt.

De aard van deze (des)informatie en complottheorieën zijn hier nu niet waar het om gaat.

Dat het zo kan zijn, dat een bank (een onderneming die privé-eigendom is en die zoals andere ‘ondernemingen gewoon bestaat om winst te maken) een mens of een onderneming of organisatie ‘eruit kan gooien’ zonder dat daar wetgeving en een rechterlijke uitspraak aan ten grondslag ligt, is onbestaanbaar.
Het is een vorm van rechteloosheid die in een beschaafd land niet voorkomt.

Je krijgt de indruk dat de rede plaats heeft gemaakt voor de angst.
Angst om te sterven.
Angst om ziek te zijn.
Angst om besmet te worden.
Angst voor de ander.
Angst voor een gedachte die de jouwe niet is.
Angst om kennis te nemen van feiten die niet in jouw beeld passen.
Angst om tot een overwogen eigen oordeel te komen.

En zoals het niet om die (des)informatie of die complottheorieën gaat, gaat het hier nu ook niet om de vraag tot wélk oordeel een mens komt.

Elk oordeel, elk mens- of wereldbeeld is in orde, zolang het in vrije uitwisseling kan worden gebracht met andere oordelen, wereld- of mensbeelden.
Zij kunnen niet worden verboden of uitgeroeid.
Daden, die uit oordelen, mens- of wereldbeelden voortkomen en die anderen schaden, kunnen wel verboden worden.

Wanneer ‘corona’ als bijwerking heeft, dat het elementaire rechtsbewustzijn dat wenselijk is om dit te begrijpen vervliegt, dan hebben we hier inderdaad te maken met een apocalyptische pandemie. Daar zal geen vaccin of kruid tegen gewassen zijn, alhoewel een goed begrip van wat wordt aangeduid als ‘sociale driegeleding’ ook hierin veel goeds kan doen… (jh)

[uit Driegonaal jrg 37, nummer 4 – september 2021]